Ο ΛΕΥΚΑΤΑΣ ΩΣ ΘΕΜΑ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Του κ.ΔΗΜΟΥ ΜΑΛΑΚΑΣΗ

                                                                                  

Ένας ζωγράφος επαγγελματίας ή ερασιτέχνης μπορεί να βρει το θέμα του στα πιο απίθανα αντικείμενα που προσφέρονται από τη φύση και απ’ τον ανθρώπινο μόχθο και εργασία. Το σημείωμα τούτο δεν θα προσπαθήσει να συγκρίνει τις δύο αυτές αφετηρίες της εμπνεύσεως του καλλιτέχνη και να βρει έτσι τα προτερήματα της μιας ή της άλλης. Σκοπός μας είναι να δώσουμε μια ώθηση στους νέους ζωγράφους της Ελλάδος και του κέντρου για νέα θέματα που ξεχνώνται στην απομόνωσή τους ή επειδή είναι δυσκολοτήρητα ή άγνωστα σ’ αυτούς.Η σημερινή μας τέχνη και κυρίως η ζωγραφική αναμασά με μονότονα τριμμένα θέματα χιλιοδουλεμένα τοπία και βρίσκεται μακριά από τις συγκινήσεις που πραγματικά αγγίζουν την ψυχή του καλλιτέχνη.

    Ο ζωγράφος ζωγραφίζει όπου βρει το θέμα,σ’ όποια ώρα και όποιο κι αν είναι, φτάνει να βρίσκεται στη κατάλληλη ψυχολογική στιγμή για ν’ αποφασίσει το «πήδημα» από τη πεζότητα στη ποίηση και στη τέχνη.Γιατί «πήδημα» είναι η απόφασή του να καταπιαστεί  με το θέμα που τον συγκίνησε και ν’ αρχίσει έτσι να ζωγραφίζει. Πριν όμως αφήσει  ας πούμε τη γη για το μεγάλο «πήδημα» του, δηλαδή πριν αποφασίσει να ζωγραφίσει, θα πρέπει ν’ ατενίσει το θέμα του μ’ όλα τα μάτια του νου του, η καρδιά του να σταματήσει τους χτύπους της και τα νεύρα του να τεντώσουν στο σημείο της έμπνευσης, οι πόροι του  σώματός του ν’ ανοίξουν για να δεχτούν το θέμα των ματιών του και με την «ενδελέχειαν» να ταξινομήσει στην σκέψη του την αρχιτεκτονική του θέματός του.Πρέπει να σταθεί ταπεινός και εκμηδενισμένος απ’ της έμπνευσής του το μεγάλο σεισμό, να ρουφήξει και την τελευταία γραμμή και να στάξει στης  μνήμης του το πιθάρι και την τελευταία σταγόνα του χρώματος που βλέπει. Τέλος να σκαριάσει εμπρός του το θέμα του, να το δει με τα μάτια της ψυχής του τελειωμένο, όπως το θέλει αυτός και όπως το φαντάζεται να γίνει στη λινάτσα  ή στο χαρτί. Και μετά  με ευλάβεια ν’ αρχίσει το «πήδημα», ν’ αρχίσει να ζωγραφίζει με ταπείνωση και σεβασμό.

    Μια τέτοια μοναδική ενατένιση και μοναδικό θέμα προσφέρει στον κάθε ζωγράφο ο Λευκάτας.Ο ίδιος αυτός σαν βράχος και σαν θέμα είναι πακτωλός ζωγραφικής εμπνεύσεως. Ο ζωγράφος στη γύρω του σιωπή θα «σπουδάσει»  το θέμα, θα το χορτάσει με την απλόχερη θέα που προσφέρουν οι βράχοι και μετά θα τους ζωγραφίσει. Ένας λόγος είναι να τους ζωγραφίσει. Και τι μπορεί να προφτάσει να φκιάσει ένας ζωγράφος εκεί;Είναι τόσα τα θέματά του.Ήρεμα ή άγρια πολύχρωμα ή μονότονα, χαρούμενα ή σοβαρά….Είναι αυτά τα θέματα που προσφέρει ο Λευκάτας. Οι κόλποι του και οι εκτυφλωτικές αμμουδιές του, το γοργοπόδαρο κατέβασμα των γρεμνών του και το απαλό σαν αβρή γραμμή γυναικείων λαγόνων κατέβασμα των λόφων του προς το Βασιλικιώτικο.Τα πλατειά του οροπέδια με τα γρενά χρώματα και οι στενές νεροσυρμές του διάστικτες με όχρες και πορτοκαλιά. Το ασημοπράσινο των ελιών του και το βουερό λαδί των κέδρων του. Όλα συνθέτουν εξαίσιους πίνακες γεμάτους με γλαυκό αιθέρα  και φως. Η θάλασσά του- αχ αυτή η δική του θάλασσα-είναι ξέχωρο θέαμα. Γλαυκό γιορτάσι το χρώμα της. Πολυθόρυβα τυρκουάζ και γλυκοστάλακτα οπάλια, συντροφευμένα δένονται σε αποχρώσεις παραμυθένιες και πρωτόβλεπτες. Ο ζωγράφος μπερδεύεται μπροστά στη παλέτα του για να στιχουργήσει τα χρώματά του-τόσο πρωτόφαντα είναι τούτα ‘δω τα θαλασσί χρώματα. Εκεί που την βλέπει σμαραγδένια κι απαλή, το μάτι αναδεύει  με έκπληξη για το μαβί που γλυστράει σχεδόν αθέατο ανάμεσα απ’ τα σμαράγδια-μαρμαριγές αξαίσιες και αβρές.

    Μια γενική άποψη του Λευκάτα προσφέρεται απ’ το ύψος του οροπεδίου του μοναστηριού. Η μακρινή άκρη του γυρίζει μ’ ένα παράξενο γάμψημα προς τα δυτικά κάνοντας ένα κόλπο μεγάλο. Εδώ η θάλασσα είναι πάντα σε αναβρασμό. Και τέλεια νημεμία να βασιλεύει,η  στάθμη της θάλασσας δεν έχει στασό. Ανεβοκατεβαίνει απ’ τα αβυσσαλέα βάθη των βράχων και φθάνει ως τα τρία μέτρα από την ανώτερη στάθμη που σχηματίζει η παλίρροια. Η δύναμή της δεν έχει όρια-τίγρις  που την έκλεισαν λαβωμένη σ’ ένα κλουβί, στο κλουβί του κόλπου που σχηματίζει το γαμψό  νύχι του Λευκάτα. Εδώ το θέμα του ζωγράφου είναι μοναδικό. Νεροσυρμές κόκκινες και πορτοκαλιές ενώνονται με τα θαλασσιά χρώματα σε συνδυασμούς Βανγκοκικούς.Χαλκοκίτρινοι βράχοι συνδυάζονται με μαβιούς τόνους και θυμίζουν τοιχογραφίες του Γκωγκέν.Όλα, χρώματα, σχέδια και βάθη είναι γεμάτα με μια άφωνη ηδονή που φέρνουν έκσταση και ζωγραφικό παραλήρημα στον καλλιτέχνη. Τα νεύρα τανείονται στην κραυγαλέα όρχηση των χρωμάτων και το μάτι αναζητάει το τέλος των βράχων που μοιάζουν σαν μαρμαρωμένες τρικυμίες-τρικυμίες χειμωνιάτικες, λευκατικές!...Χάνεται ο ειρμός του πινέλου στους χίλιους και ένα κόλπους του και η παλέτα βλογάει θριαμβικά τον παιάνα των χρωματικών της συνδυασμών!..Τα «κατά μέρη» θέματα του Λευκάτα δεν δείχνουν βέβαια την απλωσιά αλλά προσφέρονται με τα ελκυστικά τους σχέδια και την περίεργη κοψιά τους. Η κακοτραχαλιά τους δεν λέγεται.Το τραγικό ύψος τους και η κάθετη βουή τους δίνουν ένα θέμα ξέχωρo Εκείνες οι χίλιες ραγισματιές τους, οι οριζόντιες, κάθετες και μαιανδρικές, φέρνουν ευχάριστο ζωγραφικό ίλιγγο. Κάθε μέτρο των τοιχωμάτων και αλλάζει χρώμα. Εδώ δεν μπορεί ο ζωγράφος να κάμει «αφηρημένη τέχνη». Πρέπει να καλοδουλέψει το θέμα του και να το χτενίσει καλά για να μπορέσει ν’ αποδώσει την περηφάνεια που έχουν. Θάξιζε λοιπόν τον κόπο σ’ ένα ζωγράφο που θέλει να μιλήσει κατ’ ευθείαν με την μεγαλειότητα της φύσης να έρθει σ’ αυτόν τον τόπο του Λευκάτα. Θάξιζε να ξεφύγει από τα γλυκόσαχλα θέματα, τα «τετριμμένα» και τα χιλιοειπωμένα.Να σπουδάσει εδώ και να λύση της τέχνης του τα προβλήματα, όπως του τα έχει έτοιμα η φύση.Να πολλαπλασιάσει την πείρα του κοντά της και ν’ ατενίσει την αληθινή μορφή της τέχνης,μακριά απ’τα σκονισμένα «κάδρα» ειπωμένων τοπίων. Τότε θα κέρδιζε πολλά. Και το κέρδος του ζωγράφου δεν είναι τίποτ’ άλλο από το μίλημα με τους θεούς του. Και οι θεοί του βρίσκονται εκεί κάτου, καταμεσίς στο Ιόνιο. Ζουν την θεϊκή τους ζωή εκεί στον Λευκάτα.                   

20-10-55