Ανάσταση

Εl Greco 1577-1579

Ανάσταση

είναι ο σπαραγμός

της  Μεγάλης Παρασκευής.

Πρέπει να πεθάνεις

για να ζήσεις την Ανάσταση.

Στον Άδη να κατέβεις.

Όπως το στάρι,

στη γη πρέπει να μπει

να πεθάνει,

για να γίνει στάχυ.

*

Λ.Κατσιγιάννης

Ώ γλυκύ μου έαρ….

Αποκαθήλωση Greco (Λεπτομέρεια)

Γιέ μου, σάρκα μου ρόδινη, γλυκό μου καλοκαίρι,
λιβάνι ανάφτω και κρατώ μνημόσυνου αγιοκέρι.
Νάρδους, ξαντά, λεμονανθούς, βοτάνια της αβύσσου
σύναξα ψες, την άγιαντη να λούσω εγώ πληγή σου.

Μα ως ψηλαφώ το Σύμπαντο και δε σε βρίσκω, αλί μου,
σκίζω το στέρνο, γιόκα μου, και πλένω τη δική μου.
Και μάνα ως είμαι, στον οχτρό βόλι πετάει η αρά μου,
μα μεταγνοιώνω, είμ’ άκακη, ωσάν εσέ, χαρά μου!

                                             1944                                             Κρίτων Αθανασούλης

Τί ἐστιν ἀλήθεια;

Ο Χριστός φέρων τον Σταυρό (Εl Greco 1578)

Ο Πόντιος  Πιλάτος  ως επίτροπος της Ιουδαίας δεν είχε καλή σχέση με τους ντόπιους Εβραίους, έναντι των οποίων γενικά ήταν δύσπιστος. Έτσι,  όταν φέρνουν μπροστά του τον Ιησού τον αντιμετωπίζει από την αρχή με κάποια συγκατάβαση, αλλά και ατολμία. Όταν ο Ιησούς του αποκαλύπτει τον σκοπό της δράσης του : εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ (Ιω. 18, 37) ο Πιλάτος τον ρωτάει: Τί ἐστιν ἀλήθεια; χωρίς να ενδιαφέρεται και πολύ για την απάντηση. Ο Ιησούς μένει στο ερώτημα σιωπηλός. Η αλήθεια  δεν είναι για όλους η ίδια, έχει πολλές μορφές και  σημασίες. O Πιλάτος αντιπροσωπεύει το Νόμο, έχει στο μυαλό του την ορθολογική αλήθεια των νόμων, τη συμβατή με τη γήινη σοφία και γνώση. Ο Ρωμαίος Πιλάτος ήταν ανίκανος να κατανοήσει πολυπλοκότερα θέματα. Ρώτησε με την ιδιότητα του κοσμικού άρχοντα με προδιαγεγραμμένο ρόλο και περίμενε μια απάντηση συμβατή με τον ορθολογισμό της λογικής. Ο Ιησούς δεν απάντησε. H σιωπή του Χριστού στο ερώτημα του Πιλάτου «Τι είναι αλήθεια;» αποτελεί εκτός των άλλων και μια στάση κυνική. Τι θα μπορούσε αυτός να καταλάβει, που έχει την δική του αλήθεια; Tην αλήθεια του ισχυρού. Άλλωστε η αλήθεια ήταν μπροστά του ζωντανή, αλλά αυτός προφανώς δεν είχε αντιληφθεί τίποτε. Σε ένα άνθρωπο της εξουσίας, αμύητο και απροετοίμαστο πνευματικά, θα φαίνονταν πολύ αλαζονικό να πει ότι «η αλήθεια που απελευθερώνει τον άνθρωπο από τα πάθη, την αμαρτία, μα κυρίως από το θάνατο είμαι εγώ».
Τα απόκρυφα έγγραφα και οι επιστολές που έχουν διασωθεί, παρουσιάζουν τον Πιλάτο μετανοούντα μετά τη σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού. Η γυναίκα του άλλωστε η Κλαυδία, είναι αυτή που, όπως αναφέρεται στην Kαινή Διαθήκη προσπάθησε να τον εμποδίσει να καταδικάσει τον Ιησού σε θάνατο, εξαιτίας ενός ονείρου που είχε δει. (Αναφέρεται στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο)
Σε ανέκδοτη-απόκρυφη επιστολή του Πιλάτου στον Ηρώδη, βεβαιώνεται η Ανάσταση του Χριστού και η εμφάνισή του στους μαθητές και πως η γυναίκα του μαζί με τον εκατόνταρχο Λογγίνο (μετέπειτα Άγιο της εκκλησίας) και 12 στρατιώτες που φρουρούσαν τον τάφο του Ιησού, πήγαν να τον χαιρετήσουν εκεί που κάθονταν με τους μαθητές του! Η κατά τις απόκρυφες γραφές, η μεταμέλεια του Πιλάτου και ο αποκεφαλισμός του  κατά διαταγή του Τιβέριου Καίσαρα στη Ρώμη, αλλά και η Χριστιανική παράδοση που δημιουργήθηκε για αυτόν με το πέρασμα του χρόνου, συντέλεσε να τιμάται ως άγιος από την Αιθιοπική Εκκλησία, ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη σύζυγό του στις 27 Οκτωβρίου, η οποία μετά τον θάνατο του Πιλάτου, κατά τις εκκλησιαστικές πηγές έγινε Χριστιανή, ονομάστηκε Πρόκλα κι εργάστηκε για τη διάδοση του Ευαγγελίου ως το τέλος της ζωής της.
 Όσοι τρίτοι (εκτός των μαθητών) παραβρεθήκαν με συγκατάβαση και σεμνότητα στο πάθος του Ιησού και ένοιωσαν από κοντά τη θεϊκή του παρουσία και δύναμη ή ακόμη πίστεψαν μετά την Ανάστασή του, αξιώθηκαν της χάρης και του ελέους του Θεανθρώπου.

Πηγή: Leovard To είδωλο της γης μου

Υπολογισμός του Πάσχα με 8 Μαθηματικές Πράξεις   

Ο τρόπος υπολογισμός του Ορθόδοξου Πάσχα μιας χρονιάς είναι αρκετά πολύπλοκος. Στο Ευγενίδειο Πλανητάριο έχουν επινοήσει έναν εμπειρικό τρόπο με τον οποίο προσδιορίζεται εύκολα η ημερομηνία για κάθε ημερολογιακό έτος.  

                                      Παράδειγμα για το έτος 2019  

1.Απο τον αριθμό του έτους που γίνεται ο προσδιορισμός αφαιρούμε τον αριθμό 2 

2019-2=2017

 2.Το υπόλοιπο το διαιρούμε με το αριθμό 19

2017:19=106,15

 3.Το υπόλοιπο της διαιρέσεως το πολλαπλασιάζουμε με τον αριθμό 11

15x11=165

 4. Το γινόμενο του πολλαπλασιασμού το διαιρούμε με τον αριθμό 30 

165:30=5,5

 Το υπόλοιπο της διαιρέσεως λέγεται «επακτή» και  συμβολίζεται με το γράμμα «ε». Άρα ε=5  

5.Τέλος αφαιρούμε το «ε» από τον αριθμό 44 

                                                ήτοι: (44-5)=39   

6α.Αν το «ε» > 23 το αποτέλεσμα (44-ε) μας δίνει την ημερομηνία της πασχαλινής πανσελήνου (όχι της πραγματικής) τον μήνα Απρίλιο του Ιουλιανού Ημερολογίου   

β. Αν το «ε» < ή ίσο του 23,τότε το αποτέλεσμα (44-ε) μας δίνει την ημερομηνία της πασχαλινής πανσελήνου (όχι της πραγματικής) τον μήνα Μάρτιο του Ιουλιανού Ημερολογίου  

7. Επειδή το ε=5 < 23 στην προηγούμενη ημερομηνία που βρήκαμε 39 Μαρτίου ή 8 Απριλίου προσθέτουμε 13 μέρες και βρίσκουμε την ημερομηνία της πασχαλινής πανσελήνου (όχι της πραγματικής) στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, που χρησιμοποιούμε σήμερα. Ήτοι 8+13=21 Απριλίου.  

8.Την αμέσως επόμενη Κυριακή της 21 Απριλίου γιορτάζεται το Πάσχα. Δηλαδή 28 Απριλίου. 

Πηγή: Leovard Tο είδωλο της γης μου

EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΡΙΛΗΣ

Καλημέρα σας, άνθρωποι! Είπε το πρώτο φετινό χελιδόνι
κι έχτισε τη φωλιά του στην καρδία του Απρίλη
του Ελληνικού! Ώ, τι σας φέρνω από τις ζεστές χώρες του Νότου
πάνω σε τούτα τα μικρά φτερά, διασχίζοντας
την τρομερή ατμόσφαιρα του χειμώνα σας!
Έναν ήλιο ζεστό, σαν το αίμα της χαράς
 κι ένα όνειρο, από τον απαλό ύπνο της ειρήνης!
Εσείς που κρατάτε περίλυπο το κεφάλι
πάνω στις άνεργες παλάμες σας
κι έχει γίνει ποτάμι θολό η σκέψη σας
 έτοιμο να ξεχυθεί σ’ όλο τον κάμπο της ζωής σας,
καλημέρα σας!
Ξέρω πως ήταν βαρύς ο φετινός χειμώνας
κι όλες οι θημωνιές της αγάπης κάηκαν από την παγωνιά!

Καλημέρα στον ιδρώτα σας ξωμάχοι!
Καλημέρα στους δρόμους των χωριών σας που γίναν παράλληλοι
σαν απλά μουσικά πεντάγραμμα, που ανεβάζουν
τις επιθυμίες σας σ’ όλη την κλίμακα των εαρινών αποχρώσεων.
Αναγγέλλω στις μάνες, τις ερωμένες και στα παιδιά,
την άνοιξη με τα φώτα της ελπίδας.
Αναγγέλλω το φούντωμα της ελιάς 
και τη γέννηση του Τριπτόλεμου.
Ώ, πόσο φουντώνει η χαρά μου να σταθώ
πάνω από την πονεμένη σας ώρα!
Θα πάρω από το χέρι έναν έναν
τους άρρωστους του φετινού χειμώνα
 και θα τους φέρω δίπλα στους ταύρους τους αρκαδικούς,
να βοσκήσουν τη δύναμη της ανάστασης!
Καλημέρα ψαράδες απ’ το Μεσολόγγι, Μωραΐτες ξωμάχοι,
σφουγγαράδες Καλυμνιώτες, Νησιώτες θαλασσοψημένοι,
Αθηναίοι γραφιάδες, εμπόροι και μεροκαματιάρηδες.
Βγήτε από τις σκοτεινές κάμαρες των υπολογισμών.
Έξω αστράφτει η Ελλάδα από το καλοκαίρι!
Βάψτε τα μέτωπά σας στο χρώμα της ανοιξιάτικης ευδίας,
μιλήστε με τ’ άστρο της μέρας, ελεύτεροι,
για την ιστορία τούτης της αλατισμένης γης

που σκοτώνει η φωτιά της τα σκουλήκια.
Έξω αστράφτει η Ελλάδα από το καλοκαίρι!
Το διαλαλούν οι μέλισσες, τα λουλούδια και οι κορυδαλλοί
σα μια φτηνή κι ανέξοδη πραμάτια
για τους πολύ φτωχούς
για τους πολύ απλούς
για τους πολύ, πολύ, πολύ ανθρώπους.

Κρίτων Αθανασούλης

H Παναγιά στα Ντομάτα 

Έπειτα από την έναρξη της επανάστασης του 1821,  συνελήφθη στην Κωνσταντινούπολη ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ ως υποκινητής της εξέγερσης, μετά τη λειτουργία του Πάσχα στις 10 Απρίλιου, και αφού βασανίσθηκε, οδηγήθηκε στην κεντρική Πύλη του Πατριαρχείου όπου κρεμάστηκε. Το σώμα του αφού  παρέμεινε κρεμασμένο για τρεις μέρες, εξαγοράστηκε από τους Εβραίους της Πόλης, κακοποιήθηκε και στη συνέχεια πετάχτηκε στον Βόσπορο, όπου ο Κεφαλλονίτης πλοιοκτήτης Μαρίνος Σκλάβος το βρήκε και το περισυνέλεξε. Μετά από ένα μήνα, Κεφαλλονίτικα κυρίως πλοία που βρίσκονταν στην Πόλη, οργάνωσαν τη διαφυγή του ελληνικού πληθυσμού στην Οδησσό, μεταφέροντας πρόσφυγες. Τότε με το πλοίο “Άγιος Νικόλαος” του Σκλάβου, μετεφέρθη και το λείψανο στην Οδησσό και ετάφη στον ελληνικό ναό της Αγίας Τριάδος. Η ανακομιδή του ιερού λειψάνου απο την Οδησσό στην Αθήνα έγινε το 1870, σε ξυλινη λάρνακα που τοποθετηθηκε στο μικρό ναό του Αγίου Ελευθερίου και σήμερα φυλάσσεται στον Μητροπολιτικό ναό Αθηνών.

Το πρόχειρο φέρετρο που κατασκευάσθηκε για τις ανάγκες εκείνης της μεταφοράς, το κράτησε ο Σκλάβος και το εναπόθεσε αργότερα στην ιστορική εκκλησία της Παναγίας στα Ντομάτα της Λειβαθούς στη Κεφαλονιά, όπου και ο ίδιος έχει ενταφιασθεί. Η εκκλησία, κτίσμα του 19ου αιώνα με το αριστουργηματικό επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο της, -έργο του Μάνεση,- γιορτάζει στα Εισόδια της Θεοτόκου, αλλά λειτουργείται λίγες φορές το χρόνο. Το 1957 ανακηρύχτηκε ως Εθνικό Μνημείο. Η εκκλησία δεν είναι ανοιχτή για τον διερχόμενο προσκυνητή-επισκέπτη.

                                                                           

Πηγή:Leovard Το είδωλο της γης μου

           Στον Κομιτόπουλο

           Επάνωθε έφλεγε κομήτης τον αιθέρα

           και κάτω πυρπολεί κομήτης την Εσπέρα.

           Τ’ αστέρι εκείνο, αυτό το σκότος προμηνούσε,

           αν και το ημέρωναν οι αχτίδες του φωσφόρου.

           Μα αυτός στη δύση φάνηκε του Νικηφόρου.

           Αυτός ο τρομερός Τυφώνας, Αλαστόρων

           γενιά, τα πάντα καίει. Που ’ναι ο βρυχηθμός σου,

           που, της αηττήτου στρατηγέ Ρώμης, η ισχύς σου;

           Πες, που ’ναι, βασιλέα, στις μάχες Νικηφόρε;

           Λίγο απ’ τον τάφο βγες, λιοντάρι, και βρυχήσου

           να μάθουν να κρυφτούν στα βράχια οι αλεπούδες.

             

           989                                  Ιωάννης Γεωμέτρης

Ποίημα του βυζαντινού ποιητή Γεωμέτρη (σε μετάφραση Γιώργου Βαρθαλίτη) που αναφέρεται στην κοσμική Βυζαντινή ποίηση στα τέλη του 10^ου αιώνα. Για το Βυζάντιο είναι μια εποχή καταθλιπτική, που εκτός των άλλων, ένα σωρό προλήψεις και δεισιδαιμονίες έχουν την τιμητική τους.Ο Γεωμέτρης, ήταν στρατιωτικός που πολέμησε δίπλα από τον Νικηφόρο Φωκά και τον Τσιμισκή, αλλά μάλλον έπεσε στη δυσμένεια του δεύτερου, ίσως  επειδή γνώριζε τη συμμετοχή του στη δολοφονία του αγαπημένου του στρατηλάτη Νικηφόρου. Ο Γεωμέτρης έγραψε για τα πάντα. Εκτός από κοσμική, έγραψε και εκκλησιαστική ποίηση. Λάτρης ακόμη των Αρχαίων Ελλήνων,έγραψε και επιγράμματα για τους πιο σημαντικούς. Στο παραπάνω ποίημα εκφράζει τους φόβους του για τη δράση των Βουλγάρων (Αλαστόρων γενιά) και αναπολεί τις ένδοξες μέρες του Νικηφόρου Φωκά. Ο Σαμουήλ (κομήτης κατά τον Γεωμέτρη ) ένα από τα τέσσερα παιδιά του κόμη Νικολάου, ανώτερου αξιωματούχου των Βουλγάρων, ξεσηκώνεται μετά τον θάνατο του Τσιμισκή το 976, και πρωτοστατεί στην επανάσταση των κομητόπουλων. Ο Γεωμέτρης βέβαια, με την ποιητική του ευχέρεια, κάνοντας λογοπαίγνια ανάμεσα στις λέξεις, παραλληλίζει τον κομήτη με τον Σαμουήλ Κομιτόπουλο (987-1014). 

Πηγή: Leovard Το είδωλο της γης μου

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541-1614)

(400 χρόνια από τη μετακομιδή των οστών του)

Το Ηράκλειο ήταν η γενέθλια γη. Ο Χάνδακας, κατά τους Βενετσιάνους κατακτητές του νησιού. Η οικογένεια του ως ευκατάστατη, του έδωσε τη δυνατότητα να έχει μια καλή μόρφωση για τα δεδομένα της εποχής. Στη σχολή του μοναστηριού της Άγιας Αικατερίνης (μετόχι της Μονής του Σινά) έβαλε τις βάσεις της τέχνης και της μόρφωσής του. Αύγουστο του 1566 έφυγε από τη Κρήτη, 25 χρονών, «μαΐστρος» της ζωγραφικής, με την πίστη του ατράνταχτη, χαλυβδωμένη μέσα σε ορθόδοξα μοναστήρια. Μαζί του πήρε κάποια βιβλία, μια μικρή εικόνα της Αγίας Αικατερίνης, και τον πόνο για τον πρόσφατο θάνατο του πατέρα του. Η Αναγέννηση έχει τελειώσει από το 1541.Στη Βενετία που θα φτάσει με μεγάλα όνειρα, θα συναντήσει εικόνες του που ζωγράφιζε για τους Έλληνες της Αδελφότητας, όταν ήταν στο νησί. Ο Τιτσιάνο και ο Τιντορέντο  ήταν απρόσιτοι ακόμη ως δάσκαλοι, για έναν καινούργιο καλλιτέχνη. Κι όμως, αυτός σε έξη μήνες θα εργάζεται στο εργαστήρι του πρώτου. Η μαθητεία του κράτησε περίπου τρεισήμισι χρόνια.

Ανήσυχο πνεύμα, σπουδάζει χαρακτική και αρχιτεκτονική και ζητάει να σπάσει τις φόρμες της δυτικότροπης ζωγραφικής. Το 1570 φεύγει για τη Ρώμη που αποτελεί το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της Ευρώπης.  Χάρις στον εξαίρετο φίλο του Τζούλιο Κλόβιο, έρχεται σ’ επαφή με τους καλλιτεχνικούς και πνευματικούς κύκλους της αιώνιας πολιτείας, τελειοποιεί τις σπουδές του στην αρχιτεκτονική και γλυπτική και γίνεται γνωστός ως “Ιl Greco”. Ανάμεσα σε άλλα ζωγραφίζει το έργο “Η εκδίωξη των εμπόρων από το Ναό” και “O Άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης”. Εδώ γίνεται ο μεγάλος ζωγράφος που φτάνει σε σημείο να επικρίνει τη ζωγραφική του Μιχαήλ-Άγγελου. Το 1573, καταδιωγμένος για τις επικρίσεις του για το έργο του Michelangelo και επαγγελματικά κλονισμένος, αλλά ακλόνητος στις πεποιθήσεις του και στην αξία του, έφτασε στη Μαδρίτη. Απτόητος, με τη σιγουριά της μεγάλης τέχνης του, συνάντησε εδώ το όνειρο του φιλότεχνου βασιλιά Φιλίππου Β΄ να στολίσει το Εscorial με έργα μεγάλων καλλιτεχνών. Αυτή είναι και η περίοδος όπου γνώρισε και διάλεξε για γυναίκα την Χερόνυμα ντε λας Κουέβας, μια καθολική, με εξαιρετική μόρφωση, εμφάνιση και καταγωγή από οικογένεια ευγενών, που θα τον βοηθήσει να γνωριστεί με τους καλλιτεχνικούς κύκλους της πόλης και θα ποζάρει ως μοντέλο στα έργα του. Η διαφορά του θρησκευτικού δόγματος, ήταν ο μοναδικός λόγος που δεν την παντρεύτηκε, αφού ούτε αυτή μπορούσε να γίνει ορθόδοξη, ούτε βέβαια αυτός καθολικός. Η μη νομιμοποίηση του γάμου τους, δεν στάθηκε ποτέ εμπόδιο στη μεταξύ τους σχέση, παρά μόνο στις κοινωνικές επαφές του ζευγαριού. Στο Τολέδο ήρθαν το 1577, και ένα χρόνο αργότερα γεννήθηκε ο γιος τους, ο Γιώργης (Χόρχε)-Μανουήλ,τον οποίο αναγνώρισε με έγγραφο-διαθήκη που συντάχθηκε λίγο πριν πεθάνει το 1614.

Το Τολέδο ήταν ο τόπος που καταξιώθηκε το έργο του μεγάλου κρητικού δημιουργού. Χτισμένο σε ψηλό μέρος πάνω σε βράχους, πρωτεύουσα της Καστίλλης ως το 1560 και μέχρι το 1661 πρωτεύουσα της ισπανικής αυτοκρατορίας, άγγιξε τη ψυχή του μεγάλου ζωγράφου και αποτέλεσε αγαπημένο μοτίβο των έργων του. Πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, αλλά και πόλη κάτω από τη στυγνή επιτήρηση της Ιερής Εξέτασης, που στην κεντρική πλατεία της από τα τέλη του 15ου αιώνα, καίγονταν οι «αιρετικοί» στη πυρά. Το χρόνο που φθάνει στο Τολέδο ξεκινά τον “Άγιο Σεβαστιανό”  και  παράλληλα την “Μετάσταση της Θεοτόκου”, την “Ανάσταση του Χριστού”, κ.ά. Toν άλλο χρόνο, το 1578, χρόνο της γέννησης του γιού του, ξεκινά να φιλοτεχνεί το “Espolio” για τον τεράστιο μητροπολιτικό ναό της πόλης, που το τελειώνει το 1579. Εδώ γίνεται ο “Εl Griego”. Οι εκκλησίες και τα αρχοντικά γεμίζουν από έργα του.  Προικισμένος με έμφυτη αγάπη για αρχοντιά, από το 1585 διαλέγει ως τόπο διαμονής και εργασίας του ως το θάνατό του, το ξακουστό μέγαρο de Villena, πληρώνοντας  πανάκριβο ενοίκιο.Παντού, σε ότι ζωφραφίζει, αφήνει τεκμήρια της ορθόδοξης πίστης και της ελληνικότητάς του. Στα έργα του επικρατεί μια γλώσσα συμβολική. Τα κορμιά εξαϋλωμένα, οστεώδη, λιπόσαρκα, έτοιμα να ξεπροβοδήσουν την ψυχή. Τα πρόσωπα εκστασιασμένα, μικρά, με μάτια μεγάλα, που κοιτάνε με μια πνευματική αγαλλίαση τον ουρανό.Οι άγιοι γίνονται άνθρωποι χωρίς φωτοστέφανο και οι άνθρωποι αγιάζουν. Στο έργο του “Ο Απόστολος Παύλος” το 1604, βάζει στο χέρι του Αποστόλου την προς Τίτο Επιστολή σε ελληνική γλώσσα.Το “Μαρτύριο του Αγίου Μαυρίκιου” έργο του 1580 που προορίζονταν για το Εscorial, απορρίφτηκε τότε λόγω της επίδρασης σ’ αυτό της βυζαντινής τεχνοτροπίας. Στον “Άγιο Λουδοβίκο”(1585-1590) η απόληξη του σκήπτρου του Αγίου, είναι ένα χέρι που ευλογεί κατά τον ορθόδοξο τρόπο. Στο αριστούργημά του “Η ταφή του Κόντε Οργκάθ” (1586-1588), για την εκκλησία του Santo Tome, αποτυπώνει τον ίδιο και τον μικρό του γιο, αλλά και την Αγία Αικατερίνη, προστάτισσα του ομώνυμου μοναστηριού της Κρήτης. Η “ Άποψη του Τολέδο”(1596-1600) ένα εντυπωσιακό φυσικό τοπίο, παραμορφωμένο, μέσα σε ένα εξωπραγματικό μυστικιστικό φως, είναι από τα τελευταία του έργα. Το Τολέδο, η Χερόνυμα, ο Άγιος Φραγκίσκος, ο αγαπημένος άγιος των φτωχών, ιδίως αυτός, είναι θέματα που επαναλαμβάνονται στα έργα του. H συνεισφορά του στην τέχνη της ζωγραφικής, εντελώς ξεχωριστή. Τα έργα του είναι σκορπισμένα στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Ο Greco είναι μοναδικός ζωγράφος. Με την ιδιαιτερότητα του έργου του, αποτελεί αξεπέραστο, μοναδικό κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης. Ακούραστος ως το τέλος, άφησε πίσω του 20 ανολοκλήρωτα έργα και πολλά σχέδια. Πέθανε στις 7 Απριλίου 1614.Το σώμα του ετάφη σε κρύπτη από πορφυρίτη κάτω από την εκκλησία του  μοναστηρίου του Αγίου Δομήνικου του Παλαιού. Σε πέντε χρόνια, τo 1619, τα οστά του με το πρόσχημα κάποιων εργασιών επισκευής του χώρου, μεταφέρθηκαν στη μονή του Σαν Τορκουάτο και απ’ εκεί χάθηκαν για πάντα. Κοντά στο μέγαρο de Villena, σε ένα δίπατο σπίτι είναι σήμερα το Μουσείο του Εl Greco. Εδώ περιμένει πλέον ο μικρός Θεός του Τολέδο τους επισκέπτες του, με μια μεγάλη συλλογή έργων του, καθισμένος είτε στην εσωτερική αυλή, είτε στο χαγιάτι του ορόφου.

Ο Greco ήταν ένας άνθρωπος με βαθειά φιλοσοφική σκέψη. Η μεγάλη αγάπη του μετά τη ζωγραφική, ήταν η μουσική και το διάβασμα. Προτιμούσε να ακούει μουσική ενώ έτρωγε. Ελάτε να ακούσουμε μαζί ένα παλιό ανδαλουσιάνικο θρηνώδες τραγούδι, το “Cante Jondo”, που άγγιζε το κύτταρο και της δικής του προσφυγικής ψυχής. 

       

Ο Έλληνας του Τολέδο

Στο μυροβόλο νησί σου σε γνώρισα,

ανάμεσα  σε μυρουδιές από θυμάρι,

παιδόπουλο, την άσπρη λαμπάδα να κρατάς

και το θαύμα της Ανάστασης να σε διαπερνά.

Μαΐστρος, τον καιρό της μεγάλης νύχτας,

σε χρώματα μέσα και σε παράδοξες σκιές

που αναδεύονταν μορφές βυζαντινές,

τα φτερά σου τέντωσες στoν αέρα.

Μαυραητός, που κούρνιασε

στο μετέωρο βράχο του Τολέδο·

τη δόξα βάλθηκες να σαϊτέψεις,

μέσα από σιωπηλές κραυγές

και σφιγμένες γροθιές.

Τον κόσμο έφτιαξες  απ’ την αρχή.

Κρητικό, λεβέντικο, κυπαρισσένιο.

Ασκητικές φιγούρες, λιπόσαρκες,

μαυριδερές μορφές της Μεσογείου.

Οράματα εσωτερικά τα μοντέλα σου

που κατεβαίνουν απ’ τους ουρανούς·

τη βλαστήμια της ροδαλής σάρκας

αποστρέφονται,

και αποθεώνουν τον άνθρωπο.

Κορμιά νικημένα απ’ το πνεύμα,

σκεπασμένα με το ύφασμα της ψυχής.

Tο εργαστήρι σου, λαγούμι της ανυπακοής.

Ιδέες σκορπισμένες παντού·

βιβλία, χαρτιά, έργα, εικόνες,

φαντασιώσεις, αυταπάτες, οράματα,

στρατιώτες κι άγγελοι μεγαλοφτέρουγοι.

Σκληρή ομορφιά η τέχνη σου,

σαν φλόγα φουντώνει ως τα μεσούρανα.

Όταν τούτη την ομορφιά σε κατηγόρησαν,

πως έβαλες  εμπόδιο

ανάμεσα στη ψυχή μας και τον Θεό,

ορθός στάθηκες μπροστά στο ιερατείο,

όπου ο  φανατισμός εχθρεύεται την πίστη.

Στο απόγειο της θείας παραφροσύνης σου,

μέσα στον ανθρώπινο πόνο,

τη μορφή σου ξεχώρισα,  

κατάματα  να  με κοιτάει,

στη «Tαφή του Kόμητος Οργκάθ».

Αρχοντικός και μυστικιστής,

υπερούσιος, βαδίζεις από τότε μοναχικά

στους μαιάνδρους της ασκητικής σου πορείας.

Γητευτής του χρωστήρα,

που αποτυπώνει ένα μεταφυσικό,

οικουμενικό στοχασμό,

Έλληνας είσαι και δεν είσαι μαζί,

παππού Δομήνικε. 

 Λ.Κατσιγιάννης

                                                                

Πηγή: Leovard Το είδωλο της γης μου

Χαῖρε Νύμφη, ἀνύμφευτε

Χαῖρε, ἡ στήλη τῆς παρθενίας· χαῖρε, ἡ πύλη τῆς σωτηρίας.

Χαῖρε, ἀρχηγὲ νοητῆς ἀναπλάσεως· χαῖρε, χορηγὲ θεϊκῆς ἀγαθότητος.

Χαῖρε, ἀστραπὴ τὰς ψυχὰς καταλάμπουσα· χαῖρε, ὡς βροντὴ τοὺς ἐχθροὺς καταπλήττουσα.

Χαῖρε, ὅτι τὸν πολύφωτον ἀνατέλλεις φωτισμόν· χαῖρε, ὅτι τὸν πολύῤῥητον ἀναβλύζεις ποταμόν.

Χαῖρε, τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀσάλευτος πύργος· χαῖρε, τῆς βασιλείας τὸ ἀπόρθητον τεῖχος.

Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐγείρονται τρόπαια· χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐχθροὶ καταπίπτουσι.

Χαῖρε Νύμφη, ἀνύμφευτε.

AΠΟΒΡΑΔΟ

Στο Βατοπέδι, όταν ο ήλιος γύρει
κι αρχίζει να δροσίζει, οι γέροι μοναχοί
βγαίνουν και κάθοντ’ ένας –ένας στα μπαλκόνια.
Μόνοι και σιωπηλοί κοιτάζουνε τον κόρφο
με τα επάργυρα νερά, τα ησυχασμένα
και πέρα τα βουνά που αρχίζουν να σκουραίνουν.
Ποιος ξέρει τι να συλλογιούνται αυτή την ώρα.

Είναι τόση η γαλήνη κ’ η ομορφιά τριγύρω
που ο νους κολλά στη γη σαν πεταλούδα
στο μέλι. Ίσως ν’ αναλογίζονται με θλίψη
πως πέρασαν τα χρόνια και θα πρέπει
σε λίγο πια ν’ αφήσουνε τον κόσμο
όπου τόσο γλυκά έρχετ’ η νύχτα.

Η αιωνιότητα είναι τ’ άγνωστο. Μιας ζωής
άσκηση δεν δυνήθηκε ν’ ανοίξει

μήτε ρωγμή στο σκοτεινό περίβλημά της.

   Γ. Μανουσάκης

Πηγή: Leovard To είδωλο της γης μου

                 ΧΙΟΣ                                

                                                                  Στο φίλο μου Κουρουνιώτη

                                                                                            για την ωραία πατρίδα του.

                 Ωραίο νησί! και λέγοντας μονάχα τ’  όνομα σου
                 με περιχούν τ’ ανθόνερα και τα ροδόσταμά σου
                 γεμίζουν οι παλάμες μου με γιασεμιά ανθισμένα
                 σφαλούν απ’ τη μαστίχα σου τα μάτια μεθυσμένα
                 κι ακούν τ’ αυτιά μου ένα παλιό τραγούδι αγάλι-αγάλι
                 τραγούδι για τις Χιώτισσες που πλένουν στ’ ακρογιάλι
                 και, δείχνοντας αστόχαστα το ποδοστράγαλό τους,
                 κάνουν τους ναύτες που περνούν να χάνουν το μυαλό τους.

                Ωραίο νησί! αν δε φόρεσες δαφνόκλαδα, σου φτάνει
                για δόξα σου το ακάνθινο του μαρτυρίου στεφάνι.
                Τα γιασεμιά κοκκίνισαν το χρόνο της σφαγής σου,
                πίνοντας αίμα αντί νερό στη ρημαγμένη γη σου.
                Τα χελιδόνια πέρασαν χωρίς να σταματήσουν,
                μη ξέροντας στο χαλασμό που τις φωλιές να χτίσουν.
                Κι ο ναύτης που ξετρέλανες, ξαναγυρνώντας πάλι,
                δεν είδε ούτε μια Χιώτισσα να πλένει στ’ ακρογιάλι!

                     Ιούνιος 1927                               ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΡΟΣΙΝΗΣ 

Ύμνος και θρήνος μαζί για το ωραίο νησί. Αναρτάται με αφορμή την επέτειο της σφαγής τον Απρίλιο του 1822, έτσι όπως καταγράφηκε στο Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδας του έτους 1928 που εκδίδονταν υπό την διεύθυνση του Γεωργίου Δροσίνη.Ένα μικρό απόσπασμα από το σπάνιο βιβλίο «Ο Έλληνας εξόριστος» του Χριστόφορου Καστάνη (Eκδ.1851) κατατίθεται εδώ ως μνημόσυνο νεκρών, που αποτελεί μια ζωντανή μαρτυρία για τη σφαγή στο νησί, το Πάσχα, 2 Απριλίου του 1822. Μια σφαγή που μπορούσε να αποφευχθεί αν έλειπε η διχόνοια και η αβελτηρία.

«Εξήντα χιλιάδες Χιώτες έχασαν τις ζωές τους και σαράντα χιλιάδες σκλαβώθηκαν.Τα θλιβερά απομεινάρια πέθαναν από την πείνα και το λιμό. Το τελειωτικό χτύπημα είχε δοθεί στην καταστροφή της Χίου και στις λαγκαδιές και τα βουνά της Αιθάλειας παρέμειναν τα ίχνη της αδικίας σαν μαρτυρίες για τον κόσμο. Που ήταν τα νοσοκομεία, τα σχολεία, τα εργοστάσια μεταξιού, οι κήποι, το Πανεπιστήμιο, τα γενουάτικα παλάτια, τα μοναστήρια και οι εβδομήντα τέσσερις ενοριακές εκκλησιές; Κείτονταν εκεί, τόσο χαμηλά όσο και το αρχαίο μεγαλείο, το οποίο κατέστρεψε ο Δαρείος, ο Μιθριδάτης και ο Σουλεϊμάν. Το όνομα του Μωάμεθ είναι η τελευταία  από τις μισητές ονομασίες που γράφτηκαν πάνω στη Χίο με γράμματα από αίμα και φωτιά. Η ορεινή στεριά, που με την κατωφέρειά της σχηματίζει ένα αμφιθέατρο εκτάσεως τριάντα μιλίων, είναι μια κηλίδα ερήμωσης που δέρνεται από τα στενάζοντα γιγάντια κύματα. Το μοναστήρι (η Νέα Μονή) που κτίσθηκε από τον Κωνσταντίνο τον Μονομάχο, είναι ένας πραγματικός Γολγοθάς. Ο ταξιδιώτης καταλαμβάνεται από ρίγη περνώντας από αυτό και βλέποντας τα κρανία που όλα τους έχουν αποχωριστεί με το σπαθί. Πως θα ήταν ο ήχος των λεπίδων κατά τη διάρκεια εκείνης της νύχτας του σφαγιασμού, όταν πέντε χιλιάδες ανθρώπινες υπάρξεις κομματιάστηκαν; Τίποτα το ελληνικό δεν παραμένει άθικτο. Μόνο το γιγαντιαίο κάστρο και τα προξενεία που ακτινοβολούν από ευρωπαϊκή υπερηφάνεια μπορεί να φαίνονται άθικτα. Ποιοί περιφέρονται πάνω από τα συντρίμμια; Ομάδες Τούρκων και Φράγκων μαζεύουν και την τελευταία καρφίτσα από τα ερείπια.! Υποσκάπτουν τους τοίχους για να πάρουν,όχι μόνο θησαυρούς, αλλά και κομμάτια από παλιό μόλυβδο και σίδερο.[…..]Ρομαντικοί περιηγητές και φιλάργυροι έμποροι οικειοποιούνται εκείνα τα μαυρισμένα απορρίμματα. Πλοία φορτώνονταν με λάφυρα και στέλνονταν σε όλο το Νέο Κόσμο. Στη Βοστώνη και τη Ν.Υόρκη ήλθε λεία από τη Χίο. Ακόμα και τα δένδρα της Χίου ξεριζώθηκαν από Ευρωπαίους και μεταφέρθηκαν στην Αγγλία, τη Γαλλία, και τη Γερμανία! Έτσι αφού οι Τούρκοι σκότωσαν τη Χίο, οι Ευρωπαίοι την έκοψαν κομμάτια! Εβραίοι, Φράγκοι και Αρμένιοι, οδηγούμενοι από τους προξένους, προχωρούσαν σαν στρατεύματα συνενόχων για να βγάλουν τον Τούρκο από τα σχέδιά του και να πάρουν μέρος από τα κέρδη του.Ω,τρομερή οπτασία της ανθρώπινης και κοσμοπολίτικης κακοποίησης! Ωραία Χίος! Νεκρή όπως είσαι, έχεις περισσότερη γλυκιά ουσία αποταμιευμένη κι απ’ τα μεγαλύτερα κράτη! Ο προστατευόμενός σου ή γιος σου, ο Όμηρος, το πνεύμα του οποίου αποκαλύφθηκε και προστατεύθηκε από σένα, ο γιος του παρόντος αιώνος ο Κοραής, και η θεοπρεπής ανεκτικότητά σου κάτω από τους αρχαίους τυράννους, όλο το πνεύμα σου και η δράση σου γίνονται τροφή για τον κόσμο! Αθάνατη Χίος!»

                                                       

     

Η απονομή τιμής σ’ αυτό το πρώτο μεγάλο ολοκαύτωμα, είναι σήμερα ένα σεμνότατο μνημείο, σχεδόν μνημείο ντροπής,-με το γνωστό επιχείρημα να μη δυσαρεστηθούν οι γείτονες,- όταν για άλλα ολοκαυτώματα, υποκλινόμαστε ως εκεί που η κιπά μας αγγίζει τη γη και η βελάδα μας λερώνεται από τη σκόνη του δρόμου. Λαοί μικρόνοες και επιλήσμονες στα μεγάλα, που καταφρονούν την ιστορία τους, όταν το τάμα τους μένει ανεκπλήρωτο και το μνημείο του Εθνικού Ολοκαυτώματος 10 εκατ. Μαρτύρων  (στα 400 χρόνια σκλαβιάς) μετά από 200 χρόνια από το 1821 ακόμη περιμένει, Ντροπή τους πρέπει και Αίσχος. Η εκδίκηση των νεκρών μας, είναι άλλωστε αυτή που ζούμε στις μέρες μας. Απορίας άξιο, πως ο εφοπλιστικός κόσμος του νησιού με τις τόσες δωρεές του στον τόπο, έχει παραλείψει να πρωτοστατήσει στην ανέγερση ενός μνημείου ολοκαυτώματος, ανάλογου της ιστορικής εθνικής μνήμης που εκπροσωπεί το γεγονός της σφαγής της Χίου.

Πηγή: Leovard Το είδωλο της γης μου