Συγκρίσεις και επικρίσεις μιας διαδρομής

Παντού τριγύρω παρακμή  / Η χώρα μου μ' όλα της ζει τα χαμηλά / Στο δρόμο πεταμένα τα μυστικά της ψυχής...[Λ.Πούλιος]

Ένα ταξίδι σε μια άλλη χώρα σου δίνει πάντα ερεθίσματα κατάλληλα να κάνεις τις συγκρίσεις με τη δική σου. Αυτό συνήθως δύσκολα το αποφεύγει κανείς, πόσο μάλλον όταν η χώρα είναι στη γειτονιά του. Και εδώ βέβαια δεν θα αξιολογήσουμε ούτε τους ανθρώπους ούτε τη συμπεριφορά τους ή τυχόν άλλα στοιχεία της προσωπικότητάς τους παρά ένα μόνο στοιχείο της κουλτούρας, που αποτελεί τον καλύτερο καθρέφτη για τον διερχόμενο επισκέπτη. Πρόκειται για τους δρόμους και κυρίως τους αυτοκινητόδρομους δυο γειτόνων μας και ότι ακούμε και βλέπουμε διασχίζοντας τον κεντρικό δρόμο της Σερβίας, των Σκοπίων ως τα ελληνικά σύνορα και απ’ εκεί ως ένα τουριστικό νησί του Ιονίου.
Το οδικό δίκτυο από το Βελιγράδι ως τα Σκόπια και στη συνέχεια ως τα ελληνικά σύνορα (Ε75) κατασκευάσθηκε αρχικά πριν από πολλές δεκαετίες με πολύ καλές προδιαγραφές, σε μια εποχή που οι περισσότεροι  εθνικοί δρόμοι στην Ελλάδα δεν έκαναν ούτε για μουλάρια. Στα τέλη του 20^ου αιώνα οι κεντρικές εθνικές αρτηρίες ήταν ακόμη πολύ καλύτερες εκείνων της χώρας μας. Ως τη Νις και το Λέσκοβατς, ο δρόμος είχε ευρωπαϊκές προδιαγραφές, με δύο ανεξάρτητες κατευθύνσεις στο μεγαλύτερο μέρος τους και μέσα απ’ αυτόν διακινούνταν ως το 1999 μεγάλο μέρος του εμπορίου με την κεντρική Ευρώπη. Από εκεί και κάτω, η Κλεισούρα  που διέσχιζε το φαράγγι του  ποταμού Μοράβα, ήταν πραγματικά ένας βασανιστικός στενός δρόμος διπλής κατεύθυνσης, σχεδόν ως τη Βράνιε. Από εδώ ως τα σύνορα των Σκοπίων, περνώντας μέσα από την κοιλάδα του Πρέσεβο, υπήρχε ένας σχετικά καλός δρόμος, που συνέχιζε μέσω Σκοπίων ως τους Ευζώνους.
Σήμερα, μετά το νέο δρόμο από τα σύνορα των Σκοπίων στη Βράνιε που φτιάχτηκε από ελληνική εταιρεία, ως και εκείνον που διέρχεται πάνω από το φαράγγι του Μοράβα, (εγκαινιάστηκε πολύ πρόσφατα από τον πρωθυπουργό της Σερβίας) υποκαθιστώντας την παλιά προβληματική διαδρομή, ολοκληρώθηκε πλέον με πολύ μικρά προβλήματα ο οδικός άξονας Βελιγραδίου-Σύνορα Σκοπίων, που διανύεται σε κάτι λιγότερο από 4 ώρες με μέση ταχύτητα 110 Km/h.Τα διόδια πληρώνονται με κάρτα, ανάλογα με τη διαδρομή. Συνολικό  κόστος διοδίων από Βελιγράδι ως Σκόπια 13^ε περίπου. Κατά τη διαδρομή, αυτή την εποχή συναντά κανείς δυο-τρία συνεργεία εργατών να καθαρίζουν κατά μήκος του δρόμου, βάτα και αγριόχορτα.
Το ίδιο και στα Σκόπια, υπάρχει πλέον ένας αξιόλογος αυτοκινητόδρομος διπλός, ανεξάρτητης κατεύθυνσης,  που βελτιώνεται διαρκώς και διασχίζει τη χώρα σε 2 ώρες από τη μια άκρη στην άλλη, περνώντας στη κάθοδό του δίπλα από το αεροδρόμιο των Σκοπίων. Τόσο στη Σερβία όσο και στα Σκόπια, τα πρατήρια βενζίνης που λειτουργούν ως σημεία πωλήσεως και ως εστιατόρια, αφθονούν σε όλο σχεδόν το μήκος του δρόμου, με εξαίρεση το κομμάτι εκείνο που διέρχεται πάνω από τον Μοράβα, όπου για να βάλεις βενζίνη πρέπει να παρακάμψεις στον παλιό δρόμο. Και ενώ η  βενζίνη στη Σερβία έχει όσο και στην Ελλάδα, εκείνη στα Σκόπια κοστίζει περίπου 1^ε.Με την είσοδο στα Σκόπια δέχεσαι βέβαια καταιγιστικά πυρά «μακεδονικής» προπαγάνδας. Δάσκαλοι πλέον στη προπαγάνδα από τον παλιό καλό καιρό οι γείτονές  μας των Σκοπίων, παλιοί μαθητές της μεγάλης Τιτοϊκής προπαγάνδας, δεν παραλείπουν να σου θυμίζουν ότι περνάς από τη «Μακεδονία» του τίποτα. Μόνο οι πινακίδες εισόδου έχουν αντικατασταθεί από το Νοrth Makedonia, και οι ονομασίες του κεντρικού άξονα από Velika Alexandar σε Φιλίας, με τη διαφορά ότι είναι όλες σχεδόν σβησμένες με κόκκινο σπρέϊ από….απογόνους πολεμιστών του Αλέξανδρου. Η συμφωνία των Πρεσπών που έκοψε τη Μακεδονία στη μέση, φαίνεται ότι είναι γραμμένη πιο κάτω από τον αφαλό των γειτόνων μας. Πάντως με τους έλληνες φαίνονται φιλικοί. Δεν έχουν λόγο άλλωστε να μη είναι. Είναι τόσο αδιάφοροι για ότι συμβαίνει δίπλα τους. Μπίζνες να γίνονται και τα λοιπά ας πάνε να καούν. Ποιός ξέρει; Ίσως έχουν καταλάβει ότι αυτός ο κόσμος δεν αλλάζει με τίποτα, αν δεν το θέλουν οι εξουσιαστές μας. Τρεις σταθμοί διοδίων με κόστος περίπου 5^ε συνολικά, απλώς σου δυσχεραίνουν τη διέλευση, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Όσο για τα πρατήρια, αφθονούν κατά μήκος του δρόμου, στο τέλος του οποίου η Ελλάδα κάνει αισθητή την παρουσία της με ελληνόγλωσσες διαφημίσεις επιχειρήσεων των Σκοπίων.
Πάμε παρακάτω για να δούμε τα δικά μας. Ο δρόμος εισόδου από τους Ευζώνους στη χώρα μας από την Κεντρική Ευρώπη, δρόμος βιτρίνα για την εικόνα μας, εγκαταλελειμμένος από χρόνια, με βατότητα κάτω του μετρίου, και τα  πλευρικά του σημεία και παρκινγκ σε κακή κατάσταση. Η προχειρότητα στο μεγαλείο της. Τα διόδια όμως λίγα μέτρα μετά τα σύνορα, σε περιμένουν στωικά. Ο δρόμος από την κάθε πλευρά, με μια λωρίδα και τη βοηθητική. Μετά την παράκαμψη για Κιλκίς-Πολύκαστρο, μια μισοκρυμμένη ντροπαλή ταμπέλλα σε κατευθύνει προς την Πέλλα. Φανταστείτε αν η Πέλλα ήταν προς τη μεριά των Σκοπίων, πόσο σεμνή θα φαίνονταν. Εν τω μεταξύ, η σήμανση θα  σου δείξει τρεις φορές προς Θεσσαλονίκη, παραλείποντας να σου πει τα χιλιόμετρα. Πολλά θέλεις φίλε. Υπάρχουν και οι συσκευές πλοήγησης. Στην τρίτη έξοδο προς αριστερά, λίγο πριν μπεις στην Εγνατία Οδό, μια πινακίδα με βέλος σου δείχνει προς Κατερίνη-Κοζάνη. Λίγο πιο κάτω μπαίνεις στην Εγνατία και μετά τα διόδια Μαλγάρων κατεύθυνση προς Βέροια. Στο τέρμα της μακεδονικής πεδιάδας, αριστερά, στα πόδια της πόλης, ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας. Ο κυριότερος του Μακεδονικού Πολιτισμού μ’ εκείνον τη Πέλλας. Άλλη σεμνότητα με τις κατατοπιστικές πινακίδες. Πουθενά «Μακεδονικός» χαρακτηρισμός. Τι λέτε; Να πικάρουμε τους 100.000 Σκοπιανούς που είναι σε ημερήσια βάση για καλοκαιρινές διακοπές στη χώρα; Εμείς είμαστε ανοιχτά μυαλά, φιλόξενοι με τους επισκέπτες μας, δημοκρατικοί, έξω καρδιά, και πάνω απ’ όλα, όχι μοναχοφάϊδες της ιστορίας. Μόνο τη μπριζόλα μας και το χωράφι μας δεν μοιράζουμε, όλα τα άλλα χαλάλι τους. Ας πάμε παρακάτω, έχουμε δρόμο. Δεξιά για Βέροια-Κοζάνη στην Εγνατία (Ε90). Ανεβαίνουμε για τα υψίπεδα της Δ. Μακεδονίας. Αριστερά μας τα Πιέρια. Καταπράσινα με τα όμορφα χωριά τους και από κάτω ο Αλιάκμονας. Τα τούνελ της Εγνατίας πολλά, αν αρχίσεις να τα μετράς σίγουρα θα κάνεις λάθος. Τα έβγαλα 33.Τα μισά περίπου σε εγκαταλειμμένη κατάσταση. Το οδόστρωμα με μπαλώματα κυρίως στη δεξιά πορεία καθόδου. Κυριακή καλοκαίρι και η Αστυνομία παρούσα μόνο στα διόδια Πολυμύλου. Από τη Κοζάνη ως και μετά τα Σιάτιστα, μια κυκλοφοριακή λουρίδα. Η δεξιά είναι κλεισμένη, με οδοφράγματα κώνων και πινακίδων, αλλά πουθενά δεν υπάρχει δραστηριότητα. Να και η πρώτη πινακίδα για τα Γρεβενά. Σε λίγο μπαίνουμε στον Εθνικό δρυμό της Βάλια Κάλντα. Μοναδική ορεινή ομορφιά! Νάτα πάλι τα Γρεβενά. Έχεις την αίσθηση ότι σε περιμένει μια ξεχωριστή ορεινή πολιτεία-θέρετρο. Με τη διαφήμιση της πόλης θα φτάσουμε ως τα Γιάννενα, χωρίς να τη δούμε ποτέ. Μόνο μια στιγμή στα δεξιά, αν είσαι προσεκτικός. Φανερή και δικαιολογημένη είναι η αγωνία της να μην ξεκοπεί από την κίνηση των τουριστών στην Εγνατία. Ακολουθούν οι παρακάμψεις προς το Μέτσοβο, με την ομορφιά του τοπίου γύρω να σε κατακλύζει. Πρατήρια βενζίνης επί της καθόδου του δρόμου, δυο μόνο, λίγα χιλιόμετρα πριν το ύψος της Αλεξάνδρειας στον Πλάτανο Ημαθίας και ένα ακόμη με παράκαμψη στην Κουλούρα, λίγο πριν την Βέροια και επαναφορά. Αν οδηγείτε από την αριστερή λωρίδα κυκλοφορίας εξαντλώντας το όριο ταχύτητας, όλο και κάποιος πιο βιαστικός θα σας ανάψει τα φώτα στα 50 μέτρα να κάνετε στην άκρη, αγνοώντας ότι δίπλα σας κινείται και άλλο όχημα. Αυτό βέβαια είναι βαλκανικό φαινόμενο. Έτσι μ’ αυτά και μ’ αυτά, ακούγοντας για ένα διάστημα (από Πολύμυλο ως Γρεβενά) σκοπιανά τραγούδια, κατηφορίζουμε προς Γιάννενα, όπου επιτέλους συλλαμβάνουμε ακόμη στα ερτζιανά τα όμορφα ηπειρώτικα συρτά και τσάμικα. Αν πάρεις τον παλιό δρόμο για Πρέβεζα, θυμάσαι για καλά τα παλιά ωραία χρόνια που σερνόμαστε πίσω από τις νταλίκες για διάστημα. Ούτε διαγραμμίσεις κυκλοφορίας, ούτε οριοθετικές. Ο ασβέστης τα τελευταία χρόνια έγινε πιο ακριβός από τις ζωές μας. Κάποτε φθάνουμε στο Λούρο με τα θανατηφόρα κράσπεδα και τις νησίδες του τρόμου. Προσπερνάμε το κεφαλοχώρι αυτό με κατεύθυνση τη Λευκάδα. Στην πρώτη διασταύρωση δεξιά, πινακίδα για Πάργα, Ηγουμενίτσα και Λευκάδα (48km). Πιο κάτω νέα πινακίδα, χωρίς τη Λευκάδα. O ήλιος του Ιουλίου όπου νάναι πέφτει στο Ιόνιο που τρέχει δίπλα μας στον παραλιακό, αλλά η σήμανση, ο φωτισμός και η διαγραμμίσεις, τον χαβά τους. Μετά την υποθαλάσσια σήραγγα της Πρέβεζας, αν είσαι τυχερός, οδηγώντας σε κάποια σημεία στο περίπου, μπορείς να φτάσεις στο προσφυγικό χωριό Άγιο Νικόλαος, όπου ανάβεις κερί στην εκκλησία και τρως μεζέδες στο «Ποντιακό» για να αισθανθείς ότι υπάρχεις ακόμη, ή αν βιάζεσαι, σε 20΄ (μετά 12 ώρες από Βελιγράδι) κάνεις νυχτερινό μπάνιο στη Γύρα να ξεπλύνεις κάθε κακό λογισμό, να ξεχάσεις για λίγο την κούραση και να κάνεις το σταυρό σου που ίσως γλύτωσες από έναν συνήθη ελληνικό θάνατο.

                                                                     
                                                                       Ένα μέρος του νέου δρόμου στη Κλεισούρα της Σερβίας.

 Πηγή: leovard Το είδωλο της γης μου