Το κοιμητήριο των Ελλήνων στρατιωτών στη Σερβία

                                                          

Η πρόσφατη τελετή  στις 11 Νοεμβρίου στο Παρίσι, για τα 100 χρόνια από τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου που σηματοδότησε την Ημέρα της Εκεχειρίας, με τη συμμετοχή 72 κρατών (ανάμεσα στα οποία ξεχώρισαν κάποιες αντιπροσωπείες όχι μόνο για το θράσος τους να παραστούν, αλλά και για την προκλητικά τιμητική θέση που πήραν) έφερε στο νου μια ξεχασμένη  και για πιο πολλούς, αγνοημένη ιστορία του ελληνικού στρατιωτικού νεκροταφείου στο Pirot της Σερβίας. Το Pirot (Πύργος) είναι μια μικρή πόλη στη Νότια Σερβία κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία. Η περιοχή του νεκροταφείου είναι μισό στρέμμα και βρίσκεται δίπλα στο τοπικό σέρβικο νεκροταφείο του Tijabar. Εδώ κείτονται 358 Έλληνες αξιωματικοί και οπλίτες της ΙΙΙης Μεραρχίας Πατρών που συμμετείχαν υπό την διοίκηση του Συνταγματάρχη Ν.Τρικούπη στις επιχειρήσεις της  Entente στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για  την απελευθέρωση της πόλης από τους Βουλγάρους.
Στη συνέχεια οι Έλληνες στρατιώτες μετά την είσοδο τους στην πόλη  στις 28 Οκτωβρίου 1918, καταδίωξαν τους Γερμανούς  και  ετοιμάζονταν να υπερασπίσουν την πόλη από τυχόν επίθεση των Βουλγάρων. Ο αριθμός των νεκρών στρατιωτών προκύπτει και από το γεγονός πως πολλοί στρατιώτες ήταν βαριά τραυματίες όταν έφτασαν στο Pirot, αλλά και αρκετοί άλλοι προσβλήθηκαν εδώ από την «ισπανική γρίπη» που θέριζε την περιοχή, το τρομερό κρύο και τον τύφο. Να σημειωθεί ότι οι κριτικές του συμμαχικού  επιτελείου ήταν ιδιαιτέρα εγκωμιαστικές για τον ηρωισμό τους. Ο Αρχιστράτηγος Φρανσαί Ντ`Εσπεραί  σε διαταγή του προς τον διοικητή  της ΙΙΙ Μεραρχίας κατέληγε: «Διεπίστωσα ότι έξ όλων των Ελληνικών στρατευμάτων η Μεραρχία σας είναι η περισσότερον προς Βορράν προελάσασα, εάν δε δεν επηκολούθει η μοιραία ανακωχή του Στρατηγού Φος,θα μας συνώδευεν εις Βερολίνον. Επράξατε πάντοτε το καθήκον σας, δι` ο και πάντες σας εξετίμησαν».Τα οστά τους έμειναν κατ’ αρχήν διάσπαρτα ώσπου μια Ελληνίδα παντρεμένη στην πόλη με Σέρβο, η Katarina Levandis, το 1923 συγκέντρωσε τα οστά των στρατιωτών, οι περισσότεροι των οποίων ήταν από την πόλη της Πάτρας, που στη συνέχεια τέθηκαν στον τάφο.Tον Νοέμβριο του 1933 παρουσία του Γ.Κονδύλη που πήγαινε για συνομιλίες στο Βελιγράδι, έγιναν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου παρουσία του τότε υπουργού Στρατιωτικών Στογιάνοβιτς. Τη φροντίδα του νεκροταφείου μετά το 1973 που πέθανε η Levandis, πήρε η οικογένεια του Jovan Surlandžis ως σήμερα.Το μαρμάρινο μνημείο του κοιμητηρίου κατασκευασμένο από λευκό ελληνικό μάρμαρο, έχει πλάτος περίπου 1,5 μέτρων και ύψος 10 μέτρων.Στην κορυφή του μνημείου υπάρχει ένα μεγάλο γράμμα Τ με πέτρινο ανάγλυφο. Με απόφαση του Δήμου Pirot το 1924, η γη του κοιμητηρίου παραχωρήθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Το ελληνικό μνημείο αποκαταστάθηκε το 2018.  Κάθε χρόνο δε, σε εύθετη ημερομηνία, με πρωτοβουλία της Πρεσβείας της Ελλάδας τελείται από την τοπική εκκλησία και δήμο και την εκκλησία των Πατρών επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες. 

Πηγή:Leovard Το είδωλο της γης μου