Επίσκοπος Νικολάι Βελιμίροβιτς

O Νικολάι Βελιμίροβιτς θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους αγίους της Σερβίας. Γεννήθηκε στο χωριό Lelic του Valjevo την στις 23 Δεκεμβρίου 1880  (5^η Ιανουαρίου με το νέο ημερολόγιο) και ήταν το πρώτο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας, με το όνομα Νικόλα. Ο πατέρας του Dragomir (Ειρηναίος) ήταν μορφωμένος χωρικός, γραμματέας και επιχειρηματίας της περιοχής. Την θρησκευτική ανατροφή του την όφειλε στη μητέρα του Κατερίνα.Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο δημοτικό σχολείο του χωριού του που στεγάζονταν στο κοντινό μοναστήρι του Celije ως οικότροφος, στη συνέχεια φοίτησε στο γυμνάσιο του Valjevo ως την έκτη τάξη και ακολούθως γράφτηκε στη θεολογική σχολή του Βελιγραδίου. Με το τέλος των σπουδών του διορίστηκε για λίγο δάσκαλος σε ένα κοντινό χωριό του Valjevo, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη συγγραφή και συνεργασία με περιοδικά. Στη συνέχεια ως άριστος και προικισμένος φοιτητής, εξασφάλισε μια υποτροφία στη Βέρνη της Ελβετίας, όπου εδώ βρήκε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για μάθηση και μελέτη, έχοντας εξασφαλίσει παράλληλα μια αξιοπρεπή διαβίωση. Μετά τις κολεγιακές του σπουδές κατέθεσε την διδακτορική του διατριβή στη Θεολογία (1908) με θέμα «Η πίστη στην Ανάσταση του Χριστού ως βασικό δόγμα της Αποστολικής Εκκλησίας». Από την Ελβετία στην Αγγλία, όπου τελειώνει τη Φιλοσοφία στην Οξφόρδη (1909) και επιστροφή στο Βελιγράδι, όπου αντιμετωπίσθηκε με μικρότητα και απαξίωση, αφού κανένα δίπλωμα δεν του αναγνωρίστηκε, γιατί δεν είχε…τελειώσει το οκταθέσιο γυμνάσιο. Έτσι αναγκάστηκε να φοιτήσει σε γυμνάσιο για να πάρει το απολυτήριο και έπειτα εργάστηκε ως θεολογικός δικηγόρος και καθηγητής γλωσσών. Ένα επεισόδιο με την υγεία του τον οδήγησε, μετά από αίσιο τέλος, στο μοναστήρι της Rakovica που στις 20-12-09 λαμβάνει το μοναστικό χρίσμα και το μοναστικό του όνομα Νικολάι. Μετά απ’ αυτό, με πρόταση του μητροπολίτη Σερβίας Δημητρίου  πηγαίνει να σπουδάσει στη Πνευματική Ακαδημία της Πετρούπολης, χωρίς όμως να αποκαλύψει τις σπουδές του στην Ευρώπη, ούτε και την συστατική επιστολή του Πατριάρχη, παραμένοντας άγνωστος μεταξύ των φοιτητών. Οι καθηγητές του εντυπωσιάζονται από τις γνώσεις και τα ταλέντα του και ο Μητροπολίτης  Πετρούπολης του χορηγεί ένα δωρεάν ταξιδιωτικό εισιτήριο για να γνωρίσει σχεδόν όλη τη Ρωσία.
Επιστρέφει στη Θεολογική Σχολή Βελιγραδίου, ενώ παράλληλα αρχίζει μια σειρά από κηρύγματα σε εκκλησίες της πόλης. Το 1912 επισκέπτεται την Βοσνία-Ερζεγοβίνη που την κατέχουν οι Αυστριακοί, όπου εμψυχώνει με το λόγο του τους σκλαβωμένους Σέρβους της περιοχής. Από το 1912-1914 ο Νικολάι Βελιμίροβιτς συμμετέχει στον αγώνα που δίνει η χώρα του. Το 1915 με την προτροπή του στρατηγού Νικόλα Πάσιτς πηγαίνει στην Αμερική και Αγγλία ως το 1919, για να στηρίξει τον δίκαιο αγώνα των Σέρβων απέναντι στην Αυστριακή προπαγάνδα. Πραγματοποιεί διαλέξεις σε ιδρύματα, εκκλησίες, πανεπιστήμια, μερικές από τις οποίες συγκέντρωσε και δημοσίευσε σε βιβλία στα Αγγλικά. Με το τέλος του πολέμου το 1919, εκλέγεται Μητροπολίτης  Ζίτσης στο Κράλιεβο στην κεντρική Σερβία και από το επόμενο έτος τοποθετείται στην επισκοπή Oχρίδος. Απ’ εδώ ξεκινά μια έντονη διπλωματική-εκκλησιαστική δραστηριότητα. Διδάσκει, κηρύττει και πραγματοποιεί φιλανθρωπικό έργο, συνθέτει επίσης πολλά ποιήματα, ύμνους και ακολουθίες. Έρχεται σε επαφή με τον Ορθόδοξο Βυζαντινό κόσμο του Αγίου Όρους και της Ελλάδας και συγγράφει τα μεγάλα του έργα, ανάμεσα στα οποία :«Οι προσευχές στη Λίμνη» και «Ο Πρόλογος της Οχρίδας». Το 1934 ανασύστησε το μοναστήρι της Ζίτσης και επανέφερε σε λειτουργικότητα μια σειρά μοναστηριών της κεντρικής Σερβίας, στο φαράγγι Cvcarsko-Kablarska που αποτελούν το Σερβικό Άγιο Όρος.
Το 1941 οι Γερμανοί εισέβαλαν στη Σερβία έχοντας  προσωπική εντολή του Χίτλερ: «Καταστρέψτε την κορυφή της Ορθόδοξης εκκλησίας». Στις 12-7-1941 οι Γερμανοί μπήκαν στο μοναστήρι της Ζίτσης, συνέλαβαν τον επίσκοπο Νικολάι και τον περιόρισαν αρχικά στο μοναστήρι της Λιουμποστίντζα, που είχε κτίσει η βασίλισσα Μιλάζα -γυναίκα του βασιλιά Λάζαρου- κοντά στο Krusevaz.  Αργότερα, στις 3-12-42 τον μετέφεραν στο μοναστήρι Vojlovica, κοντά στο Pancevo, όπου ο επίσκοπος πέραν των υποχρεώσεών του, έγραψε διάσημα έργα και διόρθωσε τη μετάφραση της Αγίας Γραφής του Vuk Karadzic. Στη συνέχεια δε στις 15-9-1944 τον έστειλαν μαζί με τον Πατριάρχη Γαβριήλ στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, όπου υπέστη κακουχίες και βασανιστήρια, ως την απελευθέρωσή του στις 8-5-1945 από τους Αμερικανούς. Ο επίσκοπος Νικολάι περιπλανήθηκε στις ευρωπαϊκές  χώρες, αφού δεν ήθελε να επιστρέψει στη Σερβία που είχε εν τω μεταξύ επικρατήσει το κομμουνιστικό καθεστώς. Μετά την Αγγλία πήγε πάλι στην Αμερική (1946) και συνέχισε το ιεραποστολικό και συγγραφικό του έργο. Τις  τελευταίες μέρες του πέρασε στη ρωσική μονή του Αγίου Τύχωνος στην Πενσυλβάνια, όπου κοιμήθηκε τις 5/18-3-1956.
Η σωρός του μεταφέρθηκε και ενταφιάσθηκε στο σερβικό μοναστήρι του Αγίου  Σάββα στο Λίμπερτβιλ του Ιλλινόις. Η Σερβία είχε αποκτήσει ένα σύγχρονο Άγιο, τον μεγαλύτερο μετά τον Άγιο Σάββα. Η μετακομιδή των λειψάνων του έγινε το 1991 στον τόπο της καταγωγής του τo Lelic στη Σερβία, στο μοναστήρι του Celije μέσα στον ναό που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο.Τον Μάιο του 2003 η εκκλησία της Σερβίας τον ανακήρυξε Άγιο με την 5/18^η Μαρτίου να τιμά τη μνήμη του.

Διδαχές και Ρητά του Νικολάι Βελιμίροβιτς  

Για την Ευρώπη 

Kαλός γνώστης της γεωπολιτικής στην εποχή του που την βλέπει μέσα από το πρίσμα της χριστιανικής διδασκαλίας και με τεράστια εμπειρία από την παραμονή του για χρόνια στην Ευρώπη και Αμερική, κατάθεσε το καταστάλαγμα των απόψεών του για τη γηραιά ήπειρο ανάμεσα σε άλλα και με τα παρακάτω ενδεικτικά λόγια: “Η Ευρώπη δεν ευχαρίστησε τον Χριστό με φως, αλλά με σκοτάδι. Τον ευχαρίστησε με θλίψη αντί χαρά. Τον ευχαρίστησε όπως οι Γαδαρηνοί, τους οποίους ο Χριστός ελευθέρωσε από τη δαιμονική λεγεώνα και εκείνοι τον παρακάλεσαν να φύγει από κοντά τους. Και Εκείνος έφυγε χωρίς να πει μια λέξη. Κατάρα έμεινε σ’ αυτή την περιοχή. Η περιοχή των Γαδαρηνών, που κάποτε ήταν εύφορη και πλούσια, σήμερα είναι μία γκρίζα καταραμένη έρημος. Οι Γαδαρηνοί παρακάλεσαν τον Χριστό να φύγει από κοντά τους, ενώ οι Ευρωπαίοι δεν τον παρακαλούν να φύγει, αλλά τον διώχνουν με κάθε τρόπο. Τον διώχνουν από τα σχολεία, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, από την πολιτική, τα φιλμ, την επιστήμη και από την επηρμένη κουλτούρα τους. Τον διώχνουν με τις σκέψεις, με τα λόγια τους και με τα έργα τους, ένας-ένας και όλοι μαζί. Τι θα συμβεί στην Ευρώπη που εγκατέλειψε τον Χριστό και επέστρεψε στον παλαιό, σκοτεινό και μωρό παγανισμό; Η απάντηση στο ερώτημα, υπάρχει έμμεσα στο Ευαγγέλιο. Θα συμβεί το ίδιο που συνέβη στην Καπερναούμ, που ήταν πόλη με μεγάλο πολιτισμό, πλούσια, οργανωμένη, χαρούμενη, περήφανη για την ακμή της. Ο Χριστός σφράγισε την πορεία της με τα παρακάτω λόγια: «Και εσύ, Καπερναούμ, που υψώθηκες ως τα ουράνια, θα κατεβείς στα τρίσβαθα του Άδη. Πλην σε βεβαιώνω πως ο Θεός την ημέρα της κρίσεως θα δείξει μεγαλύτερη επιείκεια για τα Σόδομα παρά για σένα» (Ματθ. 11:23)[…………….]. Στενοχωριέμαι για την Ευρώπη, γιατί θα καταστραφεί όπως η Καπερναούμ. Οι περήφανοι πύργοι της θα γκρεμιστούν, θα καταστραφούν, και οι λεωφόροι της θα μετατραπούν σε τόπους που θα φυτρώσουν θάμνοι με αγκάθια, όπου θα κάνουν τη φωλιά τους τα φίδια. Στον τόπο που τώρα ακούγονται φωνές εναντίον του Χριστού, θα ακούγονται κραυγές από κουκουβάγιες και ουρλιαχτά από τσακάλια. Τη στιγμή που η Ευρώπη νόμισε για τον εαυτό της πως εκπολιτίστηκε, τότε ήταν και που αγρίεψε. Τη στιγμή που νόμισε πως τα ήξερε όλα, τότε ήταν και που παραφρόνησε. Τη στιγμή που νόμισε πως απέκτησε μεγάλη δύναμη, τότε ήταν και που έχασε όλη της τη δύναμη”. 

 Ρητά 

Ο Θεός είναι στην κορυφή, ο Σατανάς είναι στο βάθος, ο άνθρωπος είναι στη μέση. Εάν το θέλει ο Θεός, μπορεί να είναι πάνω, κάτω και στη μέση. Αν ο Σατανάς θέλει, μπορεί να είναι κάτω και στη μέση. Αν ο άνθρωπος θέλει, μπορεί να είναι σαν τον Θεό παντού, στη μέση, πάνω ή κάτω.  

Μόνο ένας μισόκαλος άνθρωπος μπορεί να απογοητευτεί σε αυτόν τον κόσμο. Αλλά ένας εντελώς καλός άνθρωπος δεν είναι ποτέ απογοητευμένος, γιατί ποτέ δεν περιμένει ανταμοιβή για τις καλές του ενέργειες. 

Όταν περάσετε μπροστά από τον τάφο ενός ανθρώπου που πέθανε για το Σταυρό και την Ελευθερία, θα πρέπει να κλίνετε το κεφάλι σας χαμηλά και όταν περάσετε μπροστά από το παλάτι ενός ανθρώπου που ζει για πλούτο και ευχαρίστηση γυρίστε μόνο το κεφάλι σας προς την άλλη. 

Να είστε τόσο υπομονετικός όσο ένα βόδι, τόσο γενναίος σαν λιοντάρι, τόσο εργάτης σαν μέλισσα και χαρούμενος σαν πουλί. 

Βοηθήστε τον ζητιάνο. Δεν είναι ζητιάνος επειδή ο Θεός δεν μπορεί να ταΐσει όλα τα παιδιά Του, αλλά επειδή τον έβαλε ως ζητιάνο στο δρόμο για να δοκιμάσει την καρδιά σου. 

Μεγάλη ορθόδοξη προσωπικότητα ο Άγιος, άφησε πίσω του πνευματικά παιδιά που με τη σειρά τους σημάδεψαν την εκκλησιαστική ιστορία της σύγχρονης Σερβίας, γαλουχημένα παράλληλα με την ελληνική εκκλησιαστική και κλασική παιδεία, όπως ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, ο Ειρηναίος Μπούλοβιτς, ο Αμφιλόχιος Ράντοβιτς, κ.ά. 

Πηγή:Leovard To είδωλο της γης μου