Ιωάννης Βελισσαρίου:  Ο ήρωας των ηρώων 

O ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου (1861-1913) υπήρξε ηγετική μορφή των απελευθερωτικών αγώνων του 1912-1913, πολεμιστής πρώτης γραμμής που ξεχώρισε με το πνεύμα αυτοθυσίας του, όσο ίσως κανείς άλλος αξιωματικός του ελληνικού στρατού σ’ εκείνη την ένδοξο εποποιία. Ο Βελισσαρίου είχε λάβει μέρος ως ανθυπολοχαγός και στις επιχειρήσεις του 1897 όπου είχε ιδιαίτερα διακριθεί. Το τάγματα ευζώνων που είχαν συσταθεί για τις ανάγκες του πολέμου εκείνης της εποχής, είχαν ως γνωστόν το ρόλο καταδρομικών ενεργειών και αποτελούσαν την αιχμή του δόρατος των μεραρχιών στις οποίες ήταν ενταγμένα. Στην 6^η Μεραρχία που είχε μετακινηθεί από το Μακεδονικό Μέτωπο-μέσω της Πρεβέζης-στο Ηπειρωτικό μέτωπο (μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης) είχε υπαχθεί το 1/38 σύνταγμα Ευζώνων υπό τον Συνταγματάρχη Παπαδόπουλο. Στο σύνταγμα αυτό υπάγονταν το 9^ο τάγμα Ευζώνων με Διοικητή τον ταγματάρχη Ι. Βελισσαρίου.
Την 7^η Νοεμβρίου 1912 ο Διοικητής Στρατιάς Σαπουτζάκης, εξέδωσε διαταγή επίθεσης για την κατάληψη των Ιωαννίνων, λίγο πριν την άφιξη του Αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου. Η γενικότερη έλλειψη συντονισμού των Ελληνικών δυνάμεων, είχε σαν συνέπεια την ανακοπή της επίθεσης, αλλά ο Βελισσαρίου με την απαράμιλλη ορμητικότητα που τον διέκρινε, ήταν σε θέση, αν δεν τραυματίζονταν σοβαρά, να καταλάβει με το Τάγμα του εκείνη τη μέρα το Μπιζάνι. Μετά από ολιγοήμερη νοσηλεία, επανήλθε στη διοίκηση του Τάγματος. Η γενικότερη συμπεριφορά του, αλλά και η συμπαράσταση του στους στρατιώτες του κατά την περίοδο εκείνου του χειμώνα που ξεχώριζε για το δριμύτατο ψύχος, ενέπνευσε τέτοιο σεβασμό στο πρόσωπό του, που έφτανε μέχρι αφοσίωσής τους έως θανάτου.
Στην τελική επίθεση για την κατάληψη της πόλης των Ιωαννίνων που διατάχθηκε αργότερα, στις 20-2-1913, παρουσία του Αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου, το 1^ο σύνταγμα ευζώνων υπό τον Παπαδόπουλο, είχε τον πρώτο λόγο ως εμπροσθοφυλακή, με αιχμές τον Βελισσαρίου και Ιατρίδη. Με πρωτοβουλία του πρώτου, η καταδίωξη του εχθρού συνεχίσθηκε (παρά την ανακοπή της προέλασης του κύριου όγκου του τακτικού στρατού) ως αργά το απόγευμα μέχρι των παρυφών της πόλης, όπου η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη. Εδώ, αφού απέκοψε τις τηλεφωνικές επικοινωνίες της πόλης με το Μπιζάνι, συνέλαβε 37 αξιωματικούς αιχμαλώτους και 935 οπλίτες τους οποίους έκλεισε στον περίβολο της εκκλησίας. Την 11 νυχτερινή έφτασε στο σημείο αυτό ο Δεσπότης Ιωαννίνων με δυο τούρκους αξιωματικούς, με επιστολή παράδοσης της πόλης από τον Εσσάτ Πασά, ο οποίος θεώρησε ότι ένεκα της διείσδυσης των ευζώνων έπεσε η γραμμή άμυνας της πόλης, ενώ στην πραγματικότητα  ο κύριος όγκος του τούρκικου στρατού ήταν πίσω από το τάγμα του Βελισσαρίου. Ο Βελισσαρίου στη συνέχεια, μετά απ’ αυτή την ανέλπιστη εξέλιξη, συνόδευσε μέσα στη νύχτα το κλιμάκιο των τούρκων ως το αρχηγείο του  Εμίν Αγά, παραπλανώντας το ταυτόχρονα για τις θέσεις του ελληνικού στρατού. Όταν οι τούρκοι αξιωματικοί το πρωί κατάλαβαν την παραπλάνησή τους, ήταν πλέον αργά. Έτσι, ο ελληνικός στρατός χάρις την καταδρομική διείσδυση των δυνάμεων του Ιωάννη Βελισσαρίου στις θέσεις του εχθρού, ως την εκκλησία και άλλοτε μοναστήρι του Αη Γιάννη του Πρόδρομου, μπήκε την επομένη στην πόλη των Ιωαννίνων. Στις 5 Μαρτίου, η 6^η Μεραρχία επιβιβάσθηκε πάλι σε πλοία στη Πρέβεζα, με προορισμό τη Θεσσαλονίκη.
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ένα συμβάν που αποδίδει το ύφος και την πατριωτική αφοσίωση του Βελισσαρίου στο όραμα που είχε τότε η γενιά των στρατιωτικών ηγετών. Αφηγείται στα Απομνημονεύματά του ο στρατηγός Θ. Πάγκαλος (ναι, ο παππούς του γνωστού, πολυπράγμονα και γαστρίμαργου πολιτικού):
»Ενθυμούμαι συγκινητικήν  σκηνήν εξ εκείνων που δεν λησμονούνται ποτέ εις την ζωή του ανθρώπου. Ευρισκόμεθα εις το Ασβεστοχώρι και διήρχετο εκ της κωμοπόλεως το ηρωικό 1/38 σύνταγμα του Παπαδόπουλου. Η σύζυγος του αειμνήστου ταγματάρχου Βελισσαρίου ευρίσκετο παραπλεύρως μου, εφόσον είχε έλθει να επισκεφθεί διά τινας ημέρας τον σύζυγόν της επωφεληθείσα της ειρηνικής περιόδου. Όταν ο διοικητής  του 9^ου τάγματος έφθασεν έφιππος μέχρις ημών, η σύζυγός του εζήτησε να σταματήσει προς στιγμήν, όπως τον αποχαιρετήσει, και ο Εθνικός εκείνος ήρως, σταματήσας προς στιγμήν, της είπεν εκτός εαυτού εξ οργής και δεικνύων δια της χειρός του την πυρκαϊάν της καιομένης Μπέροβας: «Δεν έχομε καιρό για ασπασμούς, έχομε να εκδικηθούμε τ’ αδέρφια μας, που τα σφάζει ο Βούλγαρος. Καλή αντάμωση». Και στρεφόμενος προς εμέ, ο ήρως προσέθεσε: «σε παρακαλώ, Θόδωρε, φρόντισε, άμα καθαρισθεί η Θεσσαλονίκη, να διευκολύνεις την αναχώρησή της για την Αθήνα». Επέπρωτο η ατυχής σύζυγός του να μην τον ξαναδεί» 

Kατά τις επακολουθήσασες μάχες Κιλκίς-Λαχανά στον Β΄ Βαλκανικό πάλι το τάγμα Βελισσαρίου ήταν εκείνο που ξεκίνησε τις πολεμικές επιχειρήσεις με ανάληψη δράσης την 19-6-13. Μετά από συνεχή και ορμητική προέλαση, άνοιξε το δρόμο της νίκης με κατάληψη διαδοχικά στρατηγικών υψωμάτων στις δυτικές πρόποδες του Λαχανά, παρά την έλλειψη υποστήριξης του πυροβολικού. Σ’ αυτή την μάχη φονεύθηκε ο ηρωικός Γ.Ιατρίδης.Την 21-6-13 στην τελική επίθεση, όταν αποφασίσθηκε η κατάληψη του στρατηγικού Πράσινου Λόφου, το τάγμα Βελισσαρίου επιτέθηκε με εφ’ όπλου λόγχη, πολεμικούς αλαλαγμούς και σαλπίσματα κατά του εχθρού, ξεπερνώντας σε ηρωισμό τις ένδοξες σελίδες του 1821.Η καταδίωξη όμως του εχθρού προς τις Σέρρες ανεκόπη με διαταγή της Μεραρχίας, πράγμα που έδωσε χρόνο στους Βούλγαρους να καταστρέψουν τις γέφυρες του Στρυμώνα. Για άλλη μια φορά, η ορμητικότητα των δυνάμεων του Βελισσαρίου ανακόπηκε από τις διαταγές της μεραρχίας που απέβλεπε στη μεθοδικότητα της προέλασης του στρατού, αγνοώντας την ψυχή του έλληνα στρατιώτη. Κατά τις επόμενες μέρες ως τη μάχη των στενών της Κρέσνας, ο βουλγαρικός στρατός ενισχύθηκε από το Σερβικό μέτωπο, όπου οι Σέρβοι, αφού πέτυχαν τους αντικειμενικούς σκοπούς τους, σταμάτησαν τις επιχειρήσεις, μη ενεργούντες για αντιπερισπασμό των ελληνικών δυνάμεων, με αποτέλεσμα να μεταβληθούν τα ως τότε δεδομένα. Πάλι στην 6^η Μεραρχία  με αιχμή το 1^ο σύνταγμα ευζώνων, έπεσε το βάρος της μάχης. Κατά τις επικές εκείνες μάχες, όπου το τάγμα Βελισσαρίου ήταν ως συνήθως αποκομμένο από τον κύριο κορμό του τακτικού στρατού, με εξαντλημένα τα πυρομαχικά του,  οι στρατιώτες μάχονταν κατά διαταγή του Βελισσαρίου με πέτρες.
Την 13-7-13 σε σφοδρή επίθεση των βουλγάρων κατά του 1/38 συντάγματος ευζώνων και ενώ υπήρχε σοβαρή έλλειψη πυρομαχικών και αδράνεια της μεραρχίας για αποστολή ενισχύσεων, μετά δε και την απώλεια του Γιώργου Κολοκοτρώνη διοικητού του συντάγματος Κρητών,το τάγμα Βελισσαρίου σχεδόν αποδεκατισμένο, επιχειρούσε για κατάληψη του 1378 υψώματος. Περί ώρα 3 απογευματινή, έφτασε η μοιραία στιγμή για τον Βελισσαρίου, που έπεσε τραυματισμένος ενώ συνέχιζε να παροτρύνει τους άνδρες του. Μετ’ ολίγο, παρά το χειρουργείο που επακολούθησε, εξέπνευσε.Ας αφήσουμε πάλι τον στρατηγό Πάγκαλο να μας πει στα Απομνημονεύματά του: 

»Το θρυλικόν 1/38 ευζώνων ετερμάτισεν εις τα παλαιά βουλγαρικά σύνορα, την ένδοξον πολεμικήν σταδιοδρομία του δια πραγματικού ολοκαυτώματος. 

»Εις την άξενον πλαγιάν του Ογνιάρ Μαχαλά, ένθα ευρίσκονται οι τάφοι του Κολοκοτρώνη, Βελισσαρίου, Μανωλίδη και των άλλων πεσόντων αξιωματικών και οπλιτών του, το 1^ον σύνταγμα ευζώνων έγραψε με το αίμα του μιαν από τας ωραιοτέρας σελίδας της πολεμικής ιστορίας του Έθνους, ανταξίαν του Μαραθώνος, των Θερμοπυλών και του Μεσολογγίου». 

Λίγες ώρες αργότερα, το τηλεγράφημα του Βασιλιά Κωνσταντίνου προς την οικογένεια του Βελισσαρίου υπό μορφή συλλυπητηρίων,ήταν λακωνικό: «Χαιρετίζω τον ήρωα των ηρώων».-
                                                                                
                                                                                                                   Λ.Κατσιγιάννης         

            Πηγή: Leovard Το είδωλο της γης μου

Από το Κινηματογραφικό Αρχείο του Πολεμικού Μουσείου